Voordat we naar Haydn gaan eerst iets over de periode waar hij zijn stempel op heeft gedrukt: de Klassieken.

Er gebeurt veel in deze periode. De burger wordt steeds belangrijker en de adel en de kerk beginnen hun invloed te verliezen. Het begin van het vrije ondernemerschap dient zich aan en componisten werken niet meer alleen in opdracht van de kerk of een vorst. Het publiek wil vermaakt worden en heeft genoeg van lastige luisterregeltjes. De componist, met Mozart als een van de eerste, gaat bij het componeren rekening houden met de smaak van het publiek; hij moet tenslotte zijn brood verdienen. De melodieën worden daarbij toegankelijker, staan dichter bij het volk en emoties moeten direct worden beleefd, als overgang naar de Romantiek.

Orde, beheersing en heldere vormen staan centraal. De polyphony verdwijnt langzamerhand en de componisten richten zich op het schrijven van melodieën met een begeleiding die ondersteunende accoorden speelt. De melodieën in de werken voor orkest worden verdeeld over de verschillende instrumentgroepen.

Bij de nieuwe werkwijze speelt de ontwikkeling van het clavecimbel tot pianoforte een belangrijke rol. Bij het clavecimbel wordt de snaar tijdens het spelen geraakt door een soort plectrum, als bij een gitaar; bij de piano wordt de snaar aangeslagen door een hamertje. Als dan ook het rechterpedaal nog wordt gebruikt waardoor de demper wordt opgetild, blijft de toon langer doorklinken. 

Er is meer behoefte aan virtuositeit, verschil in dynamiek, en pianisten worden uitgedaagd hun grenzen te verleggen. Het instrument wordt verbeterd en stimuleert de componist maar ook de muzikant. Dat de grenzen nog niet bereikt waren blijkt oa uit de anekdote dat Beethoven soms een instrument kapot sloeg omdat hij er meer uit wilde halen. Het lijkt wel op een tennisser tijdens Wimbledon... 

Joseph Haydn, ook wel ‘papa Haydn' genoemd omdat hij zo veel componisten heeft begeleid, was de laatste componist die in dienst was van een vorst. Geboren in Oostenrijk, woonde en werkte hij 30 jaar aan het hof in Esterhazy (Hongarije) en had daar de beschikking over een eigen concertzaal en een orkest van 25 musici. 

Hij componeerde 108 symfonieen, 68 strijkkwartetten, 47 pianosonates, 26 opera’s waarvan 11 verloren zijn gegaan, heel veel kamermuziek en liturgische werken.

Haydn legde de basis voor het klassieke strijkkwartet, een genre dat veel navolging zou krijgen. Een strijkkwartet wordt gevormd door twee violen, een altviool en een cello.