Franz Schubert (1797 - 1828)
Schubert had het makkelijk: hij werd geboren in Wenen, de stad waar alles gebeurde, en hij was een van de dragers van de kist van Beethoven tijdens zijn begrafenis. Hij was de man van de melodieën, en componeerde tijdens zijn leven meer dan 600 liederen, voor een zangstem, begeleid door piano, die zelf ook een belangrijke rol kreeg binnen de composities.
Hij organiseerde avonden bij hem thuis, de 'Schubertiades', waar de wijn rijkelijk vloeide, er gemusiceerd en gedanst werd en hij zijn nieuwste composities liet horen aan zijn vrienden. Hij componeerde voor de burger (liefst in een café om de hoek) en gebruikte teksten van belangrijke dichters uit zijn tijd (Goethe, Heine) die over menselijke relaties handelden.
Bij hem zijn de eerste kenmerken van de Romantiek al aanwezig: verheerlijking van de natuur, de persoonlijke vrijheid en het eigen gevoel als inspiratiebron, verlangen en passie en ontwikkeling van de virtuositeit.
Naast de klassieke vormen als de symfonie met zijn drie of vier delen, komen er vrijere vormen, zoals de impromptu, nocturne, de wals of de ballade.
Behalve de liederen zijn zijn strijkkwartetten, symfonieën en pianosonates van grote klasse en het luisteren meer dan waard.
Documentaire
Schubert in Wenen, het eerste deel van een serie documentaires over de componist
Kop
Dit lied van Schubert, ' Erlkönig' is fantastisch visueel verbeeld. Je ziet en hoort in de piano het galopperen van het paard, dat de vader vervoert die met zijn zieke zoontje door het bos naar de dokter rijdt. Luister ook naar Gretchen am Spinnrade of Die Forelle, en je hoort de betekenis van de tekst terug in de begeleiding van de piano. Voor de liefhebber is het schitterende boek 'Winterreise' verschenen, geschreven door tenor Ian Bostridge. Hierin geeft hij zijn eigen visie op de tekst en de muziek die Schubert heeft geschreven en plaatst de cyclus in de tijd waarin hij is ontstaan.
Kop
Hetzelfde lied, maar dan in een bewerking van Liszt voor pianosolo. Het was heel gebruikelijk dat componisten elkaar thema's gebruikten of bewerkten in die tijd, en Liszt was een van de grootste op dat gebied (zie verder pagina Liszt)
Kop
Het lied 'Die Forelle' in een opname van Hermann Prey
Een van zijn bekendste werken
Het 'Forellenkwintet' componeerde Schubert voor pianokwartet, aangevuld met contrabas. Het stuk is vernoemd naar zijn eigen lied, 'Die Forelle', waarop hij in dit deel zelf variaties schreef. Luister naar het kabbelende water in met name de pianopartij
Kop
Ook ons Koningspaar houdt van Schubert. Dat bleek al tijdens hun huwelijksinzegening. Het 'Ave Maria', gezongen door Miranda van Kralingen
Kop
Ave Maria op glasharp
Kop
Een van mijn favorieten: de fantasie in f voor piano vier handen (quatre-mains). Het eerste thema lijkt zo simpel en eenvoudig maar is zo goddelijk mooi.... Ziet u Schubert al achter het klavier zitten? samen met zijn vrienden?
Kop
Een gedeelte uit het Tweede deel van het Pianotrio in e van Schubert, in de film Barry Lyndon van Stanley Kubrick
Kop
De 'Arpeggione sonate' componeerde Schubert oorsponkelijk voor het instrument met deze naam; een kruising tussen een gitaar en een cello, met zes snaren ipv vier, bespeeld als een cello. Het instrument verdween en tegenwoordig wordt deze sonate op cello of altviool gespeeld, begeleid door de piano. Op de slideshow hieronder zie je eerst een gitaar met zes snaren, dan de arpeggione en als laatste de cello
Kop
Het begin van zijn Negende symfonie; veel componisten hebben negen symfonieën geschreven trouwens. Hoewel Schubert een tijdgenoot van Beethoven was en zijn werken ook kende, zijn beide 'negende' symfonieën absoluut onvergelijkbaar; Schubert is lichtvoetiger en lijkt meer affiniteit met Mozart te hebben dan met Beethoven