Op de vorige pagina's heb je kunnen lezen over Schönberg en de Amerikanen. Er gebeurt natuurlijk nog veel meer in de 20e Eeuw maar daarvoor is deze cursus veel te klein. Ga vooral zelf verder op zoek naar muziek die jou aanspreekt!

Waar componisten in ieder geval mee aan de gang gaan zijn nieuwe klankkleuren, tonen die als clusters aan elkaar geplakt worden, nieuwe technische middelen bij o.a de electronische muziek (Edgar Varèse), de geprepareerde piano bij John Cage, de flatterzunge in composities voor blazers en het gebruik van de ruimte. Het meest kenmerkende werk waarin de ruimte een belangrijke rol speelt is de compositie 4'33 van John Cage (1921 - 1992), waarin een pianist 4'33 minuten stil voor de piano zit en de compositie bepaald wordt door het omgevingsgeluid op dat moment.

Orff is beroemd geworden met zijn Carmina Burana.  In 1935 selecteerde hij een aantal liederen uit de Carmina Burana - een manuscript uit de Middeleeuwen - en schreef er zijn eigen muziek bij. De teksten waren eerder gevonden in de abdij van Benediktbeuern in Beieren. De collectie bestaat uit meer dan 200 liederen, geschreven in de 12^e en 13^e eeuw: liefdesliederen, drank- en gokliederen en liederen over de zinnelijke liefde. Het geheel wordt voorafgegaan en besloten door een hymne aan Fortuna, de godin van het lot, namelijk O Fortuna. Orff beeldt het leven uit als een soort rad van fortuin. Motto van het stuk is: Soms heb je geluk, maar de dag erna kan je alweer helemaal in de put zitten. Het is daarom belangrijk volop te genieten van de momenten van intens geluk, want het duurt vaak maar even.

Na de generale repetitie voor de wereldpremière op 8 juni 1937 in Berlijn zei Orff tegen zijn uitgever: '

Alles wat ik tot nu heb geschreven en u helaas gedrukt heeft, kan de prullenbak in. Met Carmina Burana beginnen mijn verzamelde werken.'
Kort na de eerste uitvoering buiten Duitsland - in het Stadttheater Zürich op 6 december 1941 - heeft hij de originele bezetting voor twee vleugels en slagwerk uitgebreid tot een volledige symfonische versie. Ook schreef hij een lichtprogramma om er voor te zorgen dat het lichtpatroon in al zijn facetten paste bij de uitvoering van de Carmina Burana. 

Een belangrijke vorm in de 20e Eeuw is het Minimalisme. In deze stijl worden korte motiefjes gedurende vaak langere tijd herhaald en soms geleidelijk aan veranderd. Minimal Music was in de jaren zestig van de 20e Eeuw een reactie op de cerebrale muziek van Schönberg en zijn navolgers. De Amerikaan La Monte Young was in wezen de grondlegger, geïnspireerd door Stockhausen en John Cage. Zijn muziek was gebaseerd op frequenties, geordend in een bepaald systeem, dat in feite 'eeuwig' kon duren.

Belangrijke componisten in de Minimal Music zijn Philip Glass, Steve Reich, Terry Riley.

Typerend voor de muziek is het langzame proces waarin ritmische verschuivingen en veranderingen in klankkleur plaatsvinden, 'net zo langzaam als wanneer je aan zee met je voeten in het zand staat en toekijkt hoe ze door de branding worden overspoeld', aldus Steve Reich.

Philip Glass werd geboren in Baltimore. Zijn werken zijn sterk beïnvloed door de Indiase muziek van o.a. Ravi Shankar. Met name het gebruik van het ritme sprak hem sterk aan en heeft geleid tot de specifieke stijl van Glass. Na een reis door India werd hij Boeddist. 

Glass werd bekend door zijn opera Einstein on the Beach, en veel filmmuziek, waaronder de muziek voor The Hours en Koyaanisqatsi (zie pagina 'film').

Volgend jaar wordt Glass 80 jaar, een gebeurtenis waar veel aandacht voor zal zijn met diverse concerten over de hele wereld.

Lavinia Meijer is een ware ambassadeur voor de harp. Werken van Philip Glass en Einaudi zorgen voor een avond vol bezinning, op het hoogste niveau gebracht.

De harp is een tokkelinstrument waarbij de snaren met de vingers in trilling worden gebracht. De harp is opgebouwd uit een langwerpige klankkast waarop een groot aantal snaren gespannen zijn, die van elkaar verschillen in lengte en dikte. Elke snaar brengt slechts één toon voort: hoe langer (en dikker) de snaar, hoe lager de toon.

Harpen bestaan al een paar duizend jaar. In de prehistorie gebruikten de mensen hun jachtbogen al als muziekinstrumenten, maar die hadden maar één snaar. Door verschillende bogen achter elkaar te zetten konden ze meerdere tonen maken. Later maakten ze boogharpen; bogen met meerdere snaren. De eerste 'echte' harpen zijn al van rond 3500 v.Chr. uit Egypte bekend. Om toch meerdere tonen te kunnen spelen bedacht men het systeem met pedalen, waardoor de snaren korter of langer worden gemaakt zodat alle tonen gespeeld kunnen worden.

Eén componist van eigen Hollandse bodem mag niet ontbreken in deze cursus: Simeon ten Holt. Hij werd wereldberoemd met zijn werk Canto Ostinato (1979). De compositie, die bestaat uit een reeks van drieklankmotieven die eindeloos herhaald mogen worden, is verwant aan het minimalisme van Reich en Glass, maar ten Holt voelde zich meer een romanticus zoals Schumann. De componist geeft veel vrijheid aan de uitvoerenden: men kan zelf bepalen in welke bezetting het gespeeld wordt, het aantal herhalingen is vrij waardoor een concert uren kan duren en de luisteraar steeds meer in een meditatieve stemming belandt.

Ten Holt schreef zijn muziek voornamelijk voor één of meerdere piano’s; hij beschouwde pianisten als een bijzonder soort musici: “Mijn pianowerken, met name die voor vier vleugels, zijn enorm orkestraal. De piano’s vormen een orkest, zoals dat verder niet bestaat. Daardoor heb ik geen echt orkest meer nodig”. En over de Canto zei hij: "Tijd wordt ruimte waarin het muzikale object gaat zweven."

Arvo Pärt is afkomstig uit Estland. Hij is één van de belangrijkste hedendaagse componisten van kerkmuziek. Na een periode waarin hij de oude muziek bestudeerde, het Gregoriaans en de Middeleeuwse muziek, trad hij toe tot de Russisch Orthodoxe kerk. Vanaf de jaren 70 begon hij muziek te maken die hij zelf tintinnabular noemde (afkomstig uit het Latijn, het betekent klokjes of belletjes). De muziek klinkt ook als het geluid van bellen of klokken en wordt gekenmerkt door simpele harmonieën, vaak met enkele noten of drieklanken. Het eerste stuk waarin hij van deze techniek gebruik maakt is Für Alina, een werk voor piano uit 1976. Daarna volgden de drie werken die het meest bekend zijn: Fratres, Cantus In Memory Of Benjamin Britten, en Tabula Rasa.

I

Stockhausen wordt beschouwd als één van de invloedrijkste componisten uit de tweede helft van de 20e Eeuw. Hij verdiepte zich in electronische muziek en alle mogelijkheden die elctronica en muziek bood. 

Hij voelde zich sterk verbonden met de Kosmos en droeg die verbondenheid uit in diverse spirituele composities en in een teruggetrokken leefwijze met de fluitiste Kathinka Pasveer en de klarinettiste Suzanne Stephens. Zie verder andere bronnen over zijn werk.